Vết loét bàn chân đái tháo đường

Nguyên nhân dẫn đến bệnh lý loét chân do tiểu đường?

Bệnh tiểu đường không chỉ dẫn đến rối loạn lượng đường huyết, mà còn là nguyên nhân của hai hiện tượng làm tăng nguy cơ hình thành vết loét bàn chân đái tháo đường:

• Sự tổn thương của các dây thần kinh ngoại biên và sự mất nhạy cảm. Dẫn đến việc bệnh nhân hiếm khi cảm thấy mình bị đau loét (loét do biến chứng thần kinh).
• Động mạch bị tắc nghẽn, dẫn đến lưu lượng máu không đủ (loét do biến chứng của mạch máu).

Ba trong số bốn trường hợp, loét chân do tiểu đường thường liên quan đến việc đi giày không thoải mái, vết thương khi cắt móng chân, bỏng / ma sát hoặc nứt nẻ lòng bàn chân.

Vết loét để hở càng lâu thì nguy cơ nhiễm trùng càng tăng, và có thể dẫn đến cắt cụt chi trong những trường hợp nặng.

Vết loét bàn chân đái tháo đường là gì?

Là một tổn thương nhỏ ban đầu (gây ra bởi vết trầy xước do đi giày không thoải mái), loét bàn chân đái tháo đường có ba dạng:

• Loét do biến chứng thần kinh. Xuất hiện trên các ngón chân hoặc dưới vòm bàn chân, như một vết loét thủng của bàn chân được hình thành trên khớp bàn chân, và thường bắt đầu bằng một vết chai hoặc mụn cóc. Vết loét thường đi kèm với sự mất nhạy cảm (đau / nóng), mép vết thương xuất hiện rõ ràng và da khô. Bệnh tiểu đường gây ra bệnh lý thần kinh ảnh hưởng đến thần kinh cảm giác và vận động, làm yếu dần các đầu chi dưới. Do đó, bàn chân của bệnh nhân trở nên biến dạng và móng tay trở nên cong như móng vuốt. Việc mất cảm giác ở bàn chân thậm chí có thể khiến bệnh nhân không cảm thấy mình bị đau loét, và dẫn đến vết loét bị nhiễm trùng một cách nhanh chóng hơn.

• Loét do biến chứng mạch máu.

  Dạng loét này có liên quan đến một khiếm khuyết về tưới máu. Vết loét chủ yếu hình thành ở các đầu ngón chân, gót chân hoặc mép bàn chân. Da bị nứt nẻ và có màu nhợt nhạt hoặc hơi xanh. Bàn chân lạnh và đau, bệnh nhân có thể cảm thấy bỏng rát hoặc ngứa. Vết loét có thể có nhiều màu sắc khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn tiến triển (ví dụ như màu vàng, đỏ, hồng, hoặc thậm chí đen nếu bị hoại tử).

• Loét do biến chứng thần kinh – mạch máu.

  Dạng loét này có liên quan đến bệnh lý thần kinh và chứng thiếu máu cục bộ. Vết loét hình thành ở rìa bàn chân, các đầu ngón chân, hoặc thậm chí dưới móng chân. Dấu hiệu đầu tiên thường thấy là vết phồng rộp do bàn chân ma sát nhiều với giày khi mang đôi giày quá chật / hẹp.

Ngoài ra, tỷ lệ nhiễm trùng ở người trưởng thành mắc bệnh lý loét bàn chân do tiểu đường cũng cao hơn. Do đó, vết thương hở có thể dễ dàng bị vi khuẩn xâm nhập. Vì vậy, chính vết loét bàn chân đái tháo đường làm cho bệnh tiểu đường trở thành nguyên nhân hàng đầu gây cắt cụt chi trên toàn thế giới³.

Cách phòng ngừa vết loét bàn chân đái tháo đường

Điều trị cho các vấn đề liên quan đến bàn chân đái tháo đường cần có biện pháp phòng ngừa có mục tiêu tùy theo mức nguy cơ tương ứng. Do đó, Haute Autorité de Santé (HAS) ⁴ đã tạo ra một hệ thống phân loại nguy cơ bệnh nhân để điều trị thích ứng. Đánh giá chân được sử dụng để phân loại mức độ rủi ro theo cách sau:

Mức độ 0: không có bệnh lý thần kinh cảm giác;

Rủi ro tổn thương bàn chân là 0 – có nghĩa là không có hiện tượng mất nhạy cảm ở bàn chân. Do đó, mức độ nguy cơ cũng giống như người bình thương nói chung. Đây là tình huống phổ biến nhất. Bệnh nhân cần tuân thủ các quy tắc vệ sinh tiêu chuẩn, mang giày dép phù hợp, như giày dép y khoa hoặc giày dép thoải mái không bị ẩm ướt (chân phải được làm khô đúng cách và tránh đi tất làm từ sợi tổng hợp), tránh phương pháp điều trị sang chấn (ví dụ: sử dụng dao mổ). Điều đặc biệt quan trọng hơn hết là phải điều hòa lượng đường huyết và kiểm soát tốt tất cả các yếu tố nguy cơ (ví dụ: hút thuốc, tăng huyết áp, cholesterol, v.v.).

Mức độ 1: bệnh đơn thần kinh cảm giác

Ngoài những khuyến cáo đã đề cập ở mức độ 0, bệnh nhân cũng có thể tham khảo thêm các khuyến cáo dưới đây:

• Nếu cảm thấy vết loét rất đau hoặc khó chịu, hãy liên lạc ngay với bác sĩ của bạn về điều này. Trên thị trường hiện có một số loại thuốc vừa có thể giúp cân bằng lượng đường huyết vừa có chức năng giảm đau.
• Nếu vết loét làm mất cảm giác, bàn chân của bạn phải được kiểm tra hàng ngày. Điều này sẽ cho phép bạn / người thân nhận biết sớm sự hình thành của bất kỳ vết loét nào khác. Đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt nếu có vết loét do tiểu đường, ngay cả khi không cảm thấy đau.

Điều đặc biệt quan trọng là không làm tổn thương bàn chân bằng cách sử dụng các phương pháp điều trị quá mài mòn và / hoặc ăn mòn, như đi giày gây đau hoặc đi chân trần, v.v. Nếu bạn cảm thấy bàn chân quá khô, hãy thoa kem dưỡng ẩm hằng ngày. Bên cạnh đó, bạn cũng nên cố gắng kiểm soát bệnh tiểu đường hiệu quả hơn nữa để giúp ngăn chặn các tổn thương thần kinh khác.

Mức độ 2: bệnh lý thần kinh cảm giác và bệnh tắc động mạch chi dưới và / hoặc biến dạng bàn chân

Mức độ 3: tiền sử loét hoặc cắt cụt chi.

Đây là những bàn chân có nguy cơ rất cao (mức độ 2 và mức độ 3) đòi hỏi cả bạn và / hoặc gia đình bạn phải tăng cường cảnh giác, cũng như cần có các biện pháp phòng ngừa loét tích cực hơn. Bác sĩ hoặc điều dưỡng có thể loại bỏ chứng tăng sừng (vết chai) và bác sĩ chuyên khoa chân / chỉnh hình có thể chế tạo nẹp hoặc miếng lót giày chuyên dụng để hỗ trợ chỉnh sửa các khu vực chịu trọng lượng bất thường. Trong trường hợp bàn chân của bạn bị biến dạng, bạn có thể sẽ phải đi những đôi giày đặc biệt được sản xuất để tương thích với đôi chân của bạn. Trong trường hợp bệnh lý có liên quan đến động mạch, bạn có thể sẽ phải tái thông mạch máu.